Description

Miserere mei
Miserere mei, Deus is een barokke psalm van Gregorio Allegri (1582-1652). Rond 1630 componeerde Allegri deze versie van boetepsalm 51 van koning David in opdracht van Paus Urbanus VIII. Het stuk werd elk jaar tijdens de Goede Week opgevoerd in Rome in de Sixtijnse Kapel. Wanneer tijdens de donkere metten de kaarsen doofde, vulde het Miserere de kerk met hemelse klanken. Miserere mei wordt gezongen door een polyfoon koor, bestaand uit een groep van vier en een groep van vijf zangers, en een gregoriaans koor. De groepen zingen afwisselend gregoriaanse en polyfone zettingen van de psalmtekst.

Het uitvoeren van dit stuk buiten deze periode, of buiten de muren van de basiliek, was streng verboden. Het Vaticaan had het kopiëren van de compositie streng verboden op straffe van excommunicatie. Slechts drie kopieën werden toegestaan en meerdere componisten probeerden vergeefs de tekst en melodie uit te schrijven of te stelen.
In 1770 bezocht de toen veertienjarige Wolfgang Amadeus Mozart Rome waar hij het werk hoorde en bleek in staat om de tekst en compositie achteraf uit te schrijven. Hij begon het stuk zelf in Wenen op te voeren maar werd drie maand later bij Paus Clemens XIV naar Rome geroepen. De Paus complimenteerde hem met deze prestatie en van excommunicatie was dan ook geen sprake. In plaats daarvan kreeg Mozart de Orde van de Gulden Spoor. Niet veel later ontmoette Mozart de Brit Charles Burney, die het stuk in Londen uitgaf en onder de aandacht bracht.

Volledige versie = 10' (concertversie met optional cuts = 3'45'')

Allegri's masterpiece was written sometime before 1638 for the annual celebration of the matins during Holy Week (the Easter celebration). Twice during that week the service would start at 3AM when 27 candles were extinguished one at a time until but one remained burning. Allegri composed his setting of the Miserere mei for the very end of the first lesson of these Tenebrae services. At the final candle, the pope would kneel before the altar and pray while the Miserere was sung, culminating the service.
It was not long before Allegri's Miserere was the only such work sung at these services. With its soaring soprano parts (sung for centuries by castrati) and compelling melodic style, the work enjoyed almost immediate popularity. So impressed was some subsequent pope that the work thereafter was protected and a prohibition was placed on its use outside the Sistine Chapel at the appointed time. Chapel regulations forbid its transcription; indeed, the prohibition called for excommunication for anyone who sought to copy the work.
It is here that the first tale contributes to the mystique that has come to surround this work. A famous story concerning the Miserere involves the 12-year-old Mozart. As with any tourist, Mozart visited St. Peter's to celebrate the Wednesday Tenebrae and to hear the famous Miserere sung at the Sistine Chapel. Upon arriving at their lodging that evening, Mozart sat down and wrote out from memory the entire piece. The story does not end here, however. As the Mozarts were sightseeing and traveling back to Rome, the noted biographer and music historian, Dr. Charles Burney, set out from London on a tour of France and met Mozart. At the end of 1771, Burney published a collection of music for the celebration of Holy Week including Allegri's famous Miserere.

Complete version = 10' (concert version with optional cuts = 3'45'')

Files